Zakaz komercjalizacji transplantacji w świetle prawa międzynarodowego

#PrawoNieMaWakacji

… atmosfera w pełni wakacyjna i zaprzeczyć temu się już nie da (!),

przy tym słońcu nie sposób nie myśleć o urlopie, ALE

#PrawoNieMaWakacji

Otrzymuję od Was sporo wiadomości, piszecie o swoich doświadczeniach związanych z przeszczepami, o procedurach, problemach, wyczekiwaniu i wielkich sukcesach – o szczęśliwych transplantacjach.

Każdy przypadek jest inny, ale każdy z nich łączy niewątpliwie jeden wspólny mianownik POTRZEBA narządu do przeszczepu, na który czekacie nawet kilka lat…

W Polsce istnieje całkowity zakaz handlu ludzkimi transplantami. Oznacza to, że nie możemy sobie „kupić” serca, nerki, czy rogówki tak jak kupujemy nową sukienkę, nowe buty czy samochód.

Problem braku narządów to problem międzynarodowy,  pomimo, iż coraz częściej decydujemy się na pośmiertne oddanie narządów to jednak jest to nadal nie wystarczające w stosunku do osób oczekujących na nowy organ.

W najnowszym wydaniu czasopisma Prawo Europejskie w Praktyce, ukazał się mój artykuł, w którym omawiam regulacje prawne obecne na płaszczyźnie międzynarodowej w zakresie zakazu komercjalizacji transplantacji, stanowisko m.in.: ONZ, UE,WHO, Rady Europy – jednocześnie wskazuję na ujednolicenie prawa międzynarodowego, które ma chronić zarówno dawców jak i biorców przed nielegalnym procederem handlu organami, który dotyczy zarówno krajów wysoko rozwiniętych jak i biednych.

Poniżej, kilka fragmentów z mojego tekstu, z prawodawstwa międzynarodowego:

• rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z 2008 roku, w którym znajdujemy: „(…) handel narządami i tkankami jest formą handlu ludźmi, co stanowi poważne naruszenie podstawowych praw człowieka, a w szczególności godności ludzkiej i nietykalności cielesnej (…).”
• Konwencja przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z 2000 roku, ze szczególnym uwzględnieniem Protokółu dodatkowego (Palermo) o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi. Wskazuje się również na znaczenie Protokołu fakultatywnego w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii i z 2000 roku do Konwencji o Prawach Dziecka z 1989 roku, w którym zapisano obowiązek państw do ścigania przestępstwa związanego z przekazywaniem organów dziecka dla zysku.
• Światowe Stowarzyszenie Medyczne, które w dokumencie Statement on Human Organ Donation and Transplantation z 2006 roku wskazuje, iż tzw. bodźce finansowe dla dawców narządów powinny być według tego stanowiska zakazane gdyż mogą być postrzegane jako rodzaj wymuszenia zgody na pobranie narządów.
• Konwencja w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z 2005 roku, która definiuje handel ludźmi w celu wykorzystania m.in. poprzez proceder usunięcia narządów. Istotny zapis w konwencji dotyczy zgody ofiary handlu ludźmi na zamierzone wykorzystanie określone wcześniej nie ma znaczenia, jeżeli posłużono się którąkolwiek z metod, jak: groźba, użycie siły, bądź innych form przymusu, uprowadzenie, oszustwo, podstęp, nadużycie władzy lub wykorzystanie słabości, wręczenie lub przyjęcie płatności lub korzyści.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i godności jednostki ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny (Europejska Konwencja Bioetyczna) z 1997 roku. Pokreślenia wymaga, iż każde pobranie tkanki lub narządu od osoby żyjącej jest traktowane jako ostateczność i może mieć miejsce, jeśli nie ma zastosowania inna metoda i pozwalają na to względy medyczne powołując się na zapis art. 19 ust. 1 EKB oraz art. 9-11 Protokołu dodatkowego.
• Dyrektywa 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 2004 roku w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich to kolejny dokument z którego wynika zakaz komercjalizacji transplantacji. Dyrektywa mówi o zasadzie niedochodowości w przypadku pobierania komórek i tkanek ludzkich. Podobnie, jak w przypadku innych dokumentów i tutaj podkreśla się, że dawcy mogą otrzymać rekompensatę finansową w związku z poniesionymi dodatkowymi wydatkami.
• Konwencja Rady Europy  o Przeciwdziałaniu Handlowi Ludzkimi Narządami,  25 marca 2015 r.  Santiago de Compostela. W Konwencji zawarto przepisy definiujące podstawowe pojęcia i zasady z zakresu przeciwdziałania handlowi ludzkimi narządami oraz zobowiązujące do penalizacji określonych zachowań związanych z przeszczepianiem narządów ludzkich, jak również postanowienia dające podstawy do szerszej współpracy międzynarodowej w zakresie zwalczania handlu tymi narządami.

A kolejny wpis na blogu, będzie o statystykach jakie otrzymałam z Komendy Głównej Policji w sprawie przestępczości związanej z przeszczepami w Polsce. Statystyki te, są niepokojące…

Tymczasem, miłej lektury! Prawo Europejskie w Praktyce, Nr 6/7, Wydawnictwo Naukowe,  str. 91-94.