Spoglądając w kalendarz dostrzegam, że styczeń ( który nota bene jeszcze się nie skończył) obfitował w aktywność naukową, czego potwierdzeniem jest uczestnictwo w dwóch prestiżowych wydarzeniach naukowych. Dla przypomnienia, konferencja naukowa Ochrona danych medycznych w Uniwersytecie Śląskim oraz jedno z najważniejszych na mapie transplantacyjnych spotkań naukowych, Sympozjum PTT.
Temat „Kształtowanie prawa w transplantacji na przestrzeni ostatnich 50-ciu lat” był prezentowany przeze mnie podczas XII Sympozjum Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego oraz odbywającego się jednocześnie Jubileuszu 50-cio lecia przeszczepienia pierwszej nerki w Polsce. Sympozjum miało miejsce w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym w dniach 22-23.01.2016 r.
Przez wiele lat problematyka transplantacji nie była uregulowana przez przepisy prawa w Polsce. 26 stycznia 1966 roku Profesor Jan Nielubowicz wykonał w Warszawie po raz pierwszy w Polsce, udany zabieg przeszczepienia nerki pobranej od osoby zmarłej.
Pierwsze zabiegi odbyły się bez dostatecznych podstaw prawnych w tym zakresie (pobranie narządu od osoby zmarłej). Do rozwoju przeszczepiania nerek, a później i innych narządów (trzustka i wątroba) doszło dopiero w latach siedemdziesiątych. Istniejące w drugiej połowie lat 60, przepisy prawne były istotnym utrudnieniem. Mimo, że wiedziano już wówczas o koncepcji śmierci mózgowej, rozpoznanie zgonu w oparciu o te kryteria było w Polsce prawnie niedopuszczalne. W zasadzie dopuszczalne było natomiast pobieranie tkanek od zmarłych. Kwestie te regulowało rozporządzenie Prokuratora Generalnego Polski z 1948 roku, które zezwalało na pobieranie rogówek. Nerki pobierano zatem zawsze po zatrzymaniu krążenia. Pobranie nerek od osoby zmarłej odbywało się jako pierwszy akt badania pośmiertnego- obowiązkowego w przypadku zgonu pacjenta w szpitalu (rozporządzenie Prezydenta RP z 1920 roku).
Pobranie jednej nerki od zdrowego, żywego dawcy było natomiast aktem bezprawnym. W 1975 r., pojawiły się pierwsze wytyczne Ministra Zdrowia dotyczące przeszczepów nerek. Kolejne regulacje prawne dotyczące transplantacji pojawiły się w 1991 r. w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej.
Wypełnieniem luki w prawie w zakresie transplantacji była uchwalona dopiero w 1995 r. ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów do przeszczepów, zarówno ex mortuo jak i ex vivo. W związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej koniecznym stało się implementowanie dyrektywy Nr 2004/23/WE dotyczącej norm bezpieczeństwa i jakości oddawania, pobierania, testowania, przechowywania i dystrybucji ludzkich tkanek, komórek i narządów.
Konieczność dostosowania prawa polskiego do unijnego spowodowała uchwalenie nowej ustawy transplantacyjnej zgodnie z unijnymi i światowymi standardami. W dniu 1 lipca 2005 roku uchwalono nową ustawę o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów ( zwana ustawą transplantacyjną). Ustawa w sposób szczegółowy reguluje zakres legalności przeprowadzanych zabiegów transplantacyjnych. W ustawie zawarte są zasady, wedle których można pobierać, przechowywać i przeszczepiać komórki, w tym komórki krwiotwórcze szpiku, krwi obwodowej i krwi pępowinowej oraz tkanek i narządów pochodzących od żywego dawcy lub ze zwłok. Jednocześnie ustawa określa zasady testowania, przetwarzania, przechowywania i dystrybucji tkanek i narządów. W świetle obecnych przepisów w Polsce obowiązuje całkowity zakaz handlu narządami.
Pełny artykuł mojego autorstwa pt. „Shaping the law in transplantation over the last 50 years” dostępny w języku angielskim w międzynarodowym czasopiśmie dla lekarzy Medtube Science.
Fragment dokumentacji medycznej z pierwszego przeszczepienia nerki, z 1966 roku.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }